Öncelikle sanatla terapinin bir terapi ekolü değil, sadece terapilerde kullanılan bir teknik olduğunun altını çizerek mevzuya başlamak istiyorum. Sanat terapisi tekniğinin kullanıldığı seanslarda kişinin içsel yaşantılarının ve kişinin farkında olmadıklarının, söyleyemediklerinin, bilmediklerinin, bilinçdışından getirdiklerinin tabir edilebilmesi ve kişinin bunları keşfetmesi amaçlanmaktadır. Tüm bunlar için sanat kullanılmaktadır ve bu biçimde kişinin içsel, karmaşık, bilinçdışı yaşantıları şuur öncesine çekilmektedir. Sanat terapisi uygulayan psikolog ise danışanının bu yaşantısına tanıklık eden kişidir. Güzelleşme, tanıklık ile birlikte gerçekleşmektedir. Bütün insanların motivasyonu fark edilmek, takdir edilmek ve beğenilme dileğidir. Ama sanat terapisinde kişinin ortaya koyduğu materyal yorumlanmaz. Yeterli, kötü- hakikat ya da yanlış yoktur. Yalnızca olan vardır ve bu esasen eşsizdir. Şartsız kabul anlayışıyla ortaya çıkarılan sanatsal gereç terapist tarafından yorumlanmaz. Kişinin kendisi kendi içinden çıkan gerece bakar ve ne gördüğünü kendisi söyler. Sanat terapisi çalışmasında birden fazla vakit şahsa çağrışım yoluyla ile bir şey çağrıştırılarak bilinçdışına temas edilir ve kişi sanatını yaratmaya başlar. Bu yaratım sürecine ve sonucuna sanat terapistinin eşlik ve tanıklık etmesi değerlidir. Zira birden fazla vakit fakat öbür biri gördüğünde yahut baktığında kendimizle ilgili bir şeyler söylemekteyizdir. Bu yüzden sanat terapileri çoğunlukla küme çalışması olarak gerçekleştirilir. Sanat terapisi sürecinde hem danışanın hem de terapistin yaratıcılığı ve spontanlığı temeldir. Hususun daha uygun anlaşılması açısından bu sözleri açıklamak gerekirse spontanlık; içteki hislerin kişininin içinden geldiği üzere ama bunu dış şartlara uygun olarak özgürce ve korkusuzca yapabilmesi iken yaratıcılık ise ortam ve şart değiştiğinde bu duruma uygun özgün, gibisi olmayan bir şey üretmektir. Sanat kelamsız olarak da kendimizi tabir edebileceğimiz bir alandır. Bazen şahıslar, kendilerini kelam ile tabir etmekte zorlanabilmekte yahut tercih etmek istememektedirler. İşte bu noktada sanatla terapinin tam da bu insanlara nazaran olduğunu söylemek mümkün. Kelamsız bağlantı, en arkaik ve en eski irtibat biçimlerinden biridir. Sanat terapisi de bu alana girer ve bu sebeple aslında regresif bir yapıdadır. Buna örnek olarak şunu verebilirim: Dans ve hareket ile aslında bir bebeğin ayağa kalkma devrine gitmek üzere. Şamanistik devirde de topluca ayinler yapıldığını biliyoruz. Bu ayinlerde çember oluşturularak dans edilir ve şamanlar esrik yani hipnotik, trans hale gelerek bilinçdışını ortaya çıkaracak hareketlerde bulunurlardı. Bu birebir vakitte kümenin kollektif bilinçdışını da ortaya çıkarmaktaydı. Örneğin biri kartal olurdu ve o hayvanı canlandırırdı. Burada yapılan aslında bir çeşit drama ve dans terapisidir. Uyguladığımız sanat terapisinde de tıpkı bu örnekteki üzere kişinin duygusal boşalım ve katarsis yaşaması sanat ile gerçekleştirilir. Antik periyoda gidecek olursak Bergama’ da bulunan Asklepion tapınağının aslında günümüz psikodrama toplantılarının başlangıcı olduğunu görmekteyiz.
Kısacası sanat terapisti olarak, danışanımın bilinçdışındaki bölük pörçük, kaotik haldeki gerecini sanat yolu ile bütünleşmiş, yine yapılandırılmış ve bir isim konulmuş halde bilinçdışından, şuur öncesine çekiyorum ve sonra şuur öncesine çekilmiş bu gereç üzerine konuşarak ve üzerinde düşünerek şuur seviyesine getiriyorum. Sanat terapisinde müzik, drama, heykel, fotoğraf, edebiyat ve sinema kullanılabilmektedir. Bunların kullanımı bireye yahut kümenin yapısına uygun olarak spontan bir halde yapılandırılır. Kimi durumlarda hepsi bir ortada da kullanılır. Örneğin küme çalışmasıyla yürütülen bir sanat terapisi çalışmasında küme üyelerini hareketi kullanarak ve ısınmalarını sağlamak emeliyle ortamdaki güç dağılımı için özgür olarak yürütürken seçilmiş olan art plan müzik ile tıpkı vakitte şahısların bilinçdışını harekete geçirebilir, sonrasında şahısların her birinin bu tecrübelerinin üzerlerinde yarattığı çağrışımları kelam ile yansıtmasını isteyebilirim. Bu kelamlardan bir şiir yazmalarını isteyebilir, sonrasında bu şiiri drama etmelerini yahut fotoğrafını çizmelerini isteyebilirim. Ya da uzun vadeli olarak çalışma yürüttüğüm kümelerde kolaj çalışması ve sinematografi çalışmaları da yapabilirim. Bunun sayısız halde kombinasyonu mümkündür ve bütün bu kombinasyonlar, kişinin bilinçdışında bir şeylerin hareketlenmesini sağlayarak sağaltımı gerçekleştirmektedir. Sadece sanat ile öfke sorunu ve bağımlılık ile çalıştığım danışanlarımda olumlu sonuçlar aldığımı ve bir terapist olarak nitekim çok etkileyici tecrübelere ve dışavurumlara şahit olduğumu söyleyebilirim. Zira sanat fonksiyonel bir katarsistir ve kişi, öfkesinin ya da bağımlı olduğu materyalin yerine koyabilecek bir şeyi keşfederek sübliminasyon yaşamaktadır. Kişi, sanat ile içindeki dürtüyü, içsel yaşantısını sembolize eder ve öbürleri tarafından kabul edilebilir hale getirir. Mevzu sanat olunca söylenecek çok fazla şey olduğunu düşünüyor ve yazıyı bitirmekte zorlanıyorum. Son cümlelerimi şu formda yazmak isterim. Sanat terapisi çalışması her yaş kümesi için yapan ve iyileştiricidir. Şayet siz de bilinçdışı malzemenize sanat yoluyla ulaşarak eşsiz bir tecrübe yaşamak, kendiniz hakkında iç görü kazanmak ve yaratıcılığınızı bir de kendi gözünüzden görmek istiyorsanız sanat terapisi çalışmasına katılmayı deneyebilirsiniz. Birçok danışanım seans sonunda ‘’bunu neden yaptım bilmiyorum lakin bu beni inanılmaz rahatlattı’’ ya da ‘’bunu artık ben mi yaptım’’ üzere geri bildirimler veriyor. Bazen dans etmek ya da fotoğraf çizmek insanları kaygılandırmakta ve ‘’ ancak ben dans edemem ki’’ üzere cümlelerle de karşılaşmaktayım lakin bu mevzunun hoş dans etmekle yahut uygun fotoğraf çizmekle bir ilgisi olmadığını yalnızca ‘an’ da kalarak yapabileceklerinizin bir hududu ve doğrusu olmadığını size müjdeleyebilirim. Bence sanat, kendini keşfetmenin en eğlenceli ve en hoş yollarından biri. Unutmayın: sanatınız, yaptığınızı kaç kişinin sevdiğiyle ilgili değil; sanatınız ruhunuzun ve vücudunuzun yaptığını sevip sevmemesiyle ilgilidir ve bu dışavurumunu asla ötekinin fikirleriyle takas etmemelisin.
