Temel özelliği, ansızın ortaya çıkmak olan, vakit zaman tekrarlayan, insanı dehşet içinde bırakan yoğun eza ya da kaygı nöbetleridir. Bireylerin birçok vakit “kriz” ismini verdiği bu duruma panik atak dadenilebilir. Panik Atağı, birdenbire başlar, giderek şiddetlenir ve 10 dakika içinde şiddeti en ağır seviyeye çıkar; birden fazla vakit 10-30 dakika devam ettikten sonra bizatihi geçer.Panik atak sarsıntı üzeredir. Beklenmedik anda gelen yer sarsıntısı üzere hiç umulmadık bir anda gelir. Sonradan artçı sarsıntılar üzere artçı ataklar da devam edebilir ve artçı atakların olması kişiyi gün içerisinde daima panik ve endişe hissi yaşatır.
nbsp;düşünerek ağır bir “ölüm korkusu” ya da “felç olma korkusu” yaşar. Bazen de başında bir tuhaflık, sersemlik, kendisini ya da etrafını bir garip ya da değişik hissetme üzere hislerin ortaya çıkmasıyla, “kontrolünü kaybetmeye” ya da “çıldırmaya başladığını” düşünerek kendisine ya da etrafındakilere bir ziyan vermekten korkmaya başlar. Kişi büyük bir endişe ve kaygı ile yakınları tarafından en yakın hekim ya da acil servise götürülür. Orada yapılan birçok muayene ve yapılan tetkikler sonucunda hiçbir şey bulunamaz, kişinin neyi olduğu sorulduğunda tabipler “hiçbir şeyi yok” ya da “stresten olmuş” derler. Tabipten bu karşılığı alan kişi biraz rahatlamakla birlikte, bir müddet sonra yeni bir panik atağı ile birebir dehşet ve kaygıyı tekrar yaşamaya ve her yeni atak ile acil servislere taşınmaya başlar. Her seferinde tekrar muayene, tekrar incelemeler yapılmasına ve hiçbir olumsuz sonuç bulunmamasına karşın kişi kendini bir türlü uygun hissetmez; hatta beyninde ya da kalbinde makus bir şey olduğuna, fakat hekimlerin bunu bir türlü bulamadığına inanmaya başlar ve derin bir çaresizlik hissi kişinin ruhunu kaplar.
Ataklar tekrarlamaya devam ettikçe, kişi ataklar ortasındaki periyotta; gergin, huzursuz ve telaşlı bir formda her an yeni bir panik atağının geleceğini beklemeye başlar. Bu durum kişinin hayatını çekilmez bir duruma getirmeye başlar. Yaptığı hiçbir şeyden keyif alamamaya tersine kendini ve vücudunu dinlemeye yönelir; kalp atışını sayar, nabzını dinler, nefesini denetim eder, bana bir şey oldu mu olacak mı diye daima huzursuz bir biçimde kendi vücuduyla ilgilenir. Atakların birden fazla vakit belgisiz vakit ve yerlerde gelmesi bu tasayı daha çok artırır. Ataklar sıklaştıkça, kalp krizi geçirip ölme, felç olma ya da denetimini kaybedip çıldırma kaygıları pekişir ve kişi çıkmaz bir sokağa girmişçesine kendisini çaresiz hisseder.
Basit bir anlatımla kabul edilmesi, hazmedilmesi güç his, fikir ve dürtüler (ruhsal malzemeler) nedeniyle tamamlanmamış çocukluk çağı sorunları bilinçdışına bastırılmaya çalışılır. Bu ruhsal gereçlerin bastırılmaya çalışılması, ortaya konma/yaşanma gereksinimi ile bir çatışma meydana getirir. Elhasıl bilinçdışı çatışmalar olarak isimlendirebileceğimiz bu durum kişi de telaşa neden olur. Bilhassa kişinin çağrışımsal manada bastırılmaya çalışılan bu bilinçdışı çatışma ile benzerlik kurduğu “şeyler” (ortamlar, objeler, beşerler, durumlar…) bireyde çatışmanın şiddetine paralel olarak misal şiddette tasa uyandırır. Bastırma ne kadar başarılı olursa kişi yaşadığı tasa ile onun ruhsal nedenleri ortasındaki bağdan o kadar uzaklaşır. Yani kişi yaşadığı telaşa o an için bir mana veremediğinden bunu kendi kendine durduk yere gelip giden bir rahatsızlık olarak algılar. Bu durum kişinin kendisi üzerindeki denetim hissini sekteye uğratır. Kişinin ruhsal yapısı da bu çatışmaları nasıl yaşayacağında (panik atak formunda mi yaşayacak? Yoksa dürtü denetim bozukluğu halinde mi? Depresyon biçiminde mi? Öteki anksiyete bozuklukları biçiminde mi? His durum bozuklukları halinde mi? Psikosomatik bozukluklar, cinsel fonksiyon bozuklukları, yeme bozuklukları vs. biçiminde mi?) belirleyici rol oynar. İşte bu noktada tüm bu sorunlardan yola çıkarak, bunlara neden olan bilinçdışı çatışmaya, çatışmaya neden olan bastırılmaya çatışmaların ortaya çıkarılıp kabul edilmesi, hazmedilmesi güç ruhsal gerece ulaşmak çok değerlidir. Böylelikle kahra neden olan bu his, niyet ve davranışları tekrar ele alıp, gözden geçirip, yine anlamlandırma ve yaşamak için yeni yollar keşfetme fırsatı yakalamamızı sağlar. Pekala neden ortaya çıkıyor bu panik atak hem de hiç beklenilmeyen bir anda, aniden kişinin vücudunda neden zelzele tesiri yaratıyor? Aslına bakacak olursak;
“Panik atak söylenemeyenlerin, lisana dökülemeyenlerin tabiridir.” Yeri ve vakti gelince beşerler kırılmasın, üzülmesin, aman yanlış anlaşılmasın, makûs olmayalım diye söylenilmeyen, tabir edilmeyen durumlar kişiyi aslında içten içe kemirir. Gece yastığa başını koyunca olaylar gözlerinin önünden geçmeye başlar ve akabinde konuşmalar diyaloglar kişinin aklına gelmeye başlar. Aslında susmamalıydım, neden karşılığını veremedim, neden kendimi söz edemedim isteklerimi lisana getirmeliydim diye serzenişler başlar ve bu sorgulamaların arkası ardı kesilmez. Nedenle başlayan soru içeren birçok cümle sıralanmaya başlar ve bazen bu esnada başlar ağızda uyuşmalar, çarpıntılar, boğulmalar… Bazen de hiç ummadık bir anda gelir uyuşukluk, sıkışma, bunalma, boğulma hisleri.
“Panik atağı bastırılmış hislerin dışarı çıkması için çaba verdiği yerdir.”Bazen olur ya insan görmek istemez yaşadıklarını, deneyimlediği berbat olayları, amaan her insan yaşıyor nasıl olsa, ne var güya bunda diyerek aslında canını çok yakan şeyleri daima bastırır, yok sayar, hatta bazen inkâr eder onu üzen sıkıntılar yokmuş üzere davranır fakat insanız ya vücut bazen buna dayanamaz ve verir alarmı. Tabi kişi bu bastırma, yok sayma ve inkârı şuurlu olarak yapmıyor. Onu badireden gerilimden korumak için bilinçdışında gerçekleşen savunma sistemleri devreye giriyor; kişi meseleleri yok sayıyor, bastırıyor ya da inkâr ediyor ama çözümlenmeyen sıkıntılar umulmadık anda maalesef ki kişinin başını ağrıtabiliyor. Bu bağlamda savunma sistemleri nedir diye bakacak olursak;
Savunma sistemleri günlük hayatta da herkesin kullanabildiği lakin kullanma yoğunluğu/dozu arttıkça da ‘bozukluk’ diyebileceğimiz geniş bir yelpazede açıklanabilir. Savunma düzeneği, içsel çatışmalardan kaynaklanan telaştan korunmak için geliştirilmiş düzeneklerdir. Savunma düzenekleri bireyin içsel süreçlerinden gelen önemli bir tehlikeye yahut içsel dengeyi sarsabilecek durumlara karşı savunma, korunma yollarını tabir etmektedir. Bu bağlamda baktığımızda, savunma sistemleri bilinçdışıdır yani kişi savunma düzeneği geliştirdiğinin farkında değildir. Aslında temelde benliğimizi kollayıcı özelliktedir. Savunma sistemleri, bireydeki tasayı azaltır ve herkes tarafından sıklıkla kullanılır. Lakin savunma sistemlerinin çok kullanılması ya da sorunlara işaret edebilir. İşte panik atakta da kişinin iç dünyasında düşünmek, konuşmak, görmek istemediği, ya da farkında olmadığı onu çok kıran, üzen, tahminen de bedelsiz ve yetersiz hissettiren hisler olabilir. Bunların çözümlenmemesi ve birikmesi panik ataklara yol açabilir.
“Panik atak yalnızlığın endişesidir.” Yalnızlık yahut yalnız kalma, bir insanın boşluk hissiyle; karışık, kendini dünyadan kopmuş hissetme duygusudur. Yalnızlık, arkadaş eksikliğinden yahut diğerleriyle birlikte olma dileğinden daha da öteye giden bir histir. Kişinin içten içe tek başına hissetmesi, hiç kimsenin onun yanında olduğunu hissetmemesi ve sıkıntıları daima tek başına sırtlanması, dünyanın yükünü sırtında hissetmesi bazen göğüste sıkışma ya da kendisinin yahut etrafının değişiyor üzere hissetme algısı, tuhaf hissetme üzere durumların ortaya çıkmasıyla kişi kendini istemsizce daha da yalnızlaştırabilmektedir. Bu noktada panik atak daima tek ve yek olmanın bıkkınlığıdır.
“Panik atak anlaşılmamanın çırpınışıdır.” Bazen olur ya kişi daima yanlış anlaşılır o apayrı şeyler anlatmak isterken etrafındakiler daima farklı anlar, bilakis onu cürümler. Kişi asla içinde hissettiklerinin olduğu üzere anlaşıldığı, yanlış anlaşılmadığı, kendini tekraren anlatmak zorunda kalmadığı, şartsız olarak kabul edildiği (sen ne düşünürsen düşün benim arkadaşımsın/eşimsin/sevgilimsin/evladımsın vs. karşılığını almaz) hissinin rahatlığını yaşayamaz. Kendini anlatmaya çalışmanın verdiği sonuçsuz uğraş büyür ve içinde çığ olur. Kişi kendini tahminen öfkeden patlayan, anlaşılmayan muhtaçlıkları görülmeyen bir insan üzere hisseder. Bu noktada panik atak aslında “beni anlayın, neler yaşadığımı görün” manasında bir yardım çığlığıdır.
“Panik atak sıkışmışlıktır.” Bazen olur ya iki ucu da keskin bıçak olan durumlar. Sağa dokunursun elin kan içinde kalır sola dokunursun yeniden elin kan içinde. O bıçağı tutacak yer yoktur. İşte ruhen iki durum ortasında kalmak, kişinin elinden bir şey gelmemesi, tahminen çok sevdiği iki insanın ortasında kalması, bazen çok istediği iki durum ortasında kalması ve ikisinin de çok değerli olup tercih dahi yapamayacak duruma gelmesi; hani çocuklara sorulur anneni mi daha çok seviyorsun babanı mı? İşte sıkışmışlığın temellerinin atıldığı örneklerden biri. Yaş ilerledikçe bu örnekler daha da büyür ve karmaşık hale gelir. Kişi iki durum, olay ya da iç dünyasında ki karmaşa ile karşı karşıyadır işte bu kahırları yaşamamak için savunmalar geliştirir. Yukarda bahsettiğim üzere kişi görmek istemez bu sıkışmışlığı, yok sayar ya da bastırır ancak maalesef olay patlayınca panik atak semptomları ile kişi karşı karşıya gelir. İşte bu noktada panik atak yardım çığlığıdır, panik atak çaresizliğin lisana gelişidir.
“Kısaca panik atak kabullenilmemiş yorgunluğun ben yorgunum deyişidir”
