PANİK NÖBETLERİ VE PAN
Panik atak biz aciz insanlara sağı solu belirli olmayan mitolojik ilah Pan’ın bir ikramı midir yoksa yaşadığımız ağır gerilimden ve karmaşık çağdaş toplumun sıkıntılı alakalarından mi kaynaklanmaktadır? tabiatın gerçek simgesi Pan’ın çağdaş toplum yaşantılarından pek de hoşlanabileceğini sanmıyoruz. Öte yandan Pan’ın istikrarsız ve zaten sevinci-öfkesi yaratılışımızdaki keskin uçları düşündürmüyor da değil.
Eski Anadolu mitolojisine nazaran Pan küçük ve büyükbaş hayvanların, bunları güden çobanların, doğal hayatın ve kırların mitolojik ilahı olarak kabul edilirmiş. Ayakları keçi ayağı formunda, keçi kuyruklu, keçi sakallı ve boynuzlu bir görünümdeymiş. Pan flütü ile keyifli melodiler seslendirirmiş. Bu hoş müzikleri duyan tüm peri kızları sevinç içinde kırlarda dans eder, bu hoş müziğe onlar da insanı kendilerine hayran bırakan sesleri ile eşlik ederek bulundukları yeri şenlendirirlermiş. Oradan geçenler de kendilerinden geçerek, hülyalara dalarlarmış. Pan çok sevinçli ve hareketli bir ruh hali içindeyken, bazen birden berbat niyetli bir hale bürünerek, bir yerde tek başına kalanlara uğultu ve hışırtılar çıkartarak korkuturmuş. Ansızın düşen bir taş, kayaların ortasına beliren bir gölge, otlar ve çalılar ortasında görülen bir kıpırtı Pan’ın varlığı olarak düşünülürmüş. Bu durumda apansız sebepsiz yere hayvanlar, hatta beşerler bir panik havasında adeta kalpleri yerinden çıkacak derecede çarpıntı, nefes darlığı, yutkunma zahmeti yaşarlar, başlarından aşağı sıcak su dökülürmüş üzere kızararak, ter içinde kalır, doruktan tırnağa tüm bedenleri uyuşur, bulantı ve fevkalade bir dert ve çaresizlik hissi ile birlikte, bayılma, çıldırma ve mevt endişeleri ile dehşet içinde oradan kaçmak isterlermiş. İşte ismini bu mitolojik allahtan alan panik bozukluğu da şahısların vefat kaygılarıyla (beraberindeki vücutsal belirtilerle); kalabalık, büyük çıkışın bulunamayacağı alanlardan kaçınma, tek başına kalamama üzere tasalarla; o anda ölebileceği, aklına kaybedebileceği, felç ya da kalp krizi geçirebileceği üzere fikirlerle hastanelerin acil servislerinde müracaatlarına yol açabilmektedir.
Eğer siz de bu biçimde belirtiler yaşıyorsanız ve bu belirtiler hayatınızı kısıtlayarak, günlük işlevselliğinizi olumsuz istikamette etkiliyorsa panik bozukluğunuz olabilir. Şayet sık sık hastanelerin acil servislerine gece yarıları başvurmak ve gereksiz tedaviler almak istemiyorsanız bir psikiyatri ile tedaviye başlayın. Pan’ın getirdiği endişe ve zahmetleriniz kaybolsun, Pan’ın değil, Georghe Zamfir’in hoş pan flütünden sevinçli melodiler gününüzü şenlendirsin.
MİTOLOJİDE NARSİSİZM
Eski Anadolu mitolojisine nazaran, dünya üzerinde birçok İlah bulunmaktaydı. Bunlar çeşitli tabiat olaylarından ya da canlı cansız varlıkların denetiminden, davranışlarından sorumluydular. İnanışa nazaran bu rabler insan formundaydı ve beşerlerle münasebete de girerlerdi. Size narsisizm sözcüğünün kaynağını oluşturan Narkissos’un mitolojik hikayesini aktaracağım.
Kendine aşık olanlara aldırmayıp, onları karşılıksız bırakan ve çok hoş bir peri kızı olan Ekho, bir gün avlanan bir avcı görür. Narkissos ismindeki bu avcı çok güzeldir. Ekho bu genç avcıya birinci görüşte aşık olur, fakat Narkissos bu sevgiye karşılık veremeyerek, peri kızının yanından uzaklaşır. Ekho bu durum karşısında günden güne erir, kara sevda ile içine kapanarak ölür. Bütün bedeninden arta kalan kemikleri kayalara, sesi ise bu kayalarda “eko” dediğimiz yankılara dönüşür. Olimpos dağında oturan ilahlar bu duruma çok kızarlar ve Narkissosu cezalandırmaya karar verirler. Günlerden bir gün av peşindeki Narkissos, susamış ve bitkin bir halde bir ırmak kenarına gelip, buradan su içmek için eğildiğinde, sudan yansıyan kendi yüzü ve bedeninin hoşluğunu görür. O da daha evvel fark edemediği bu hoşluk karşısında adeta büyülenir. Yerinden kalkamaz, kendine aşık olmuştur. O ana dek kimseyi sevmediği kadar sevmiştir kendi manzarasını. Oracıkta kala kalır, ne su içebilir ne de yemek yiyebilir, tıpkı Ekho üzere Narkissos da günden güne erimeye başlar ve yalnızca kendini seyrederek ömrünü tüketir. Öldükten sonra da bedeni Nergis çiçeklerine dönüşür. İşte narsisistik kişilik bozukluğu olan bireyler de bu formda kendilerine aşık, daima en önde, en beğenilen olmak isteyen, oburlarının fikir ya da isteklerinde gereken ilgiyi gösteremeyen bireylerdir. Plan ve gayelerine ulaşamadıklarında, gereken ilgiyi göremediklerinde tıpkı Narkissos üzere erirler ve çökerler.
ENSEST BAĞI MİTOLOJİYE HUSUS OLAN KAHRAMAN VE OEDİPUS FENOMENİ
Tanrıların hazırladığı acı yazgısından kaçmak isteyen lakin kurtulamayan Oedipus, yaşadıkları için yeniden rablerin gazabına uğradı. Çağdaş psikiyatrinin esin kaynaklarını Oedipus’un hikayesi bugün de tartışmalardaki ehemmiyetini koruyor.
Thebai kentinin hükümdarı Laios’un çocuğu olmuyormuş. Kral, ilah Apollon’a istişareye gittiğinde, Apollon’un cevabıyla sarsılmış “bir oğlun olacak lakin bu çocuk ileride seni öldürecek, kraliçe (annesi) ile evlenecek ve herkes mutsuz olacak”. Bir mühlet sonra kraliçe gebe kalarak, bir erkek çocuk dünyaya getirmiş. Kral bu çocuğu öldürtmek için buyruk vermiş. Kraliçe ise celladı çocuğu uzak ve tenha bir yere bırakması için razı etmiş. Bunun üzerine cellat da bebeği ayağından bir ağaca asmış. Yoldan geçen çobanlar çocuğu kurtarmışlar. Diğer bir kentin hükümdarının buyruğunda olan bu çobanlar, bebeği diğer bir kentin sarayına getirmişler. Bu kentin kraliçesinin de çocuğu olmadığından, bu bebeği alıp büyütmeye karar vermiş. Kraliçe, bebeğin ayağı asılı kaldığı ipin tesiriyle incinip şiştiğinden ona Oedipus (ayağı şiş) ismini vermiş. Çocuk büyüyünce, etrafındakilerden hükümdarın gerçek evladı olmadığını öğrenmiş. Bunun üzerine de Apollon’a giderek haberin doğruluğunu ve gelecekte kendini bekleyen durumu öğrenmek istemiş. Apollon ona “babasını öldüreceğini” söylemiş. Bu duruma mani olmak için, ülkesinden çok uzaklara kaçan Oedipus yolda giderken çıkan bir çatışma sonucu, bilmeden öz babası olan kral Laisos’u öldürmüş.
Bu devirde Oedipus, yollardan gelip geçeni bilmece sorarak sıkıştıran ve hakikat karşılık veremeyenleri de öldüren bir mitolojik yaratıkla karşılaşmış. Tıpkı bilmece ona da sorulmuş “sabahları dört ayağı, öğle iki ayağı ve akşamları üç ayağı ile yürüyen nedir?”. Oedipus çabucak yanıtlamış, “sabahları yani hayatın birinci devirlerinde el ve ayakları üzerinde emekleyen, hayatını öğlen vaktinde, büyüyünce iki ayağı üzerinde yürüyen ve hayatının akşam vaktinde, yaşlılığında ayaklarına ek olarak bastonu bir ayak üzere kullanan varlık insandır”. Bu cevap karşısında yaratık diğerlerine verdiği cezayı kendine vermiş ve ölmüş. Bu olay çok büyük bir sevinçle kutlanmış. Zekasıyla yaratığı yenen Oedipus doğduğu kente kral ilan edilmiş. Anne oğul olduklarını bilmeyerek, kraliçeyle evlenmişler ve dört çocukları olmuş. Bu duruma çok öfkelenen ilahlar, bu kent üzerine felaketler yağdırmışlar. Fevkalade bir kuraklık, kıtlık ve sefalet oluşmuş. Kendine danışınılan bir büyücü, sebebi yeni hükümdarın öz babasını öldürüp, annesiyle evlenmesine bağlamış. Gerçeği büyük bir ıstırap içinde öğrenen Oedipus kendi gözlerini oymuş. Sefalet içindeki kızgın kent halkı felaketin sorumlusu olarak onu aşağılayıp, kentten kovmuş. Gözden düşen Oedipu’ a kendi çocukları da yüz çevirmiş. Bir vakitlerin hükümdarı olan Oedipus dilenci olarak hayatına sürdürürken, yanında yalnızca kızı Antigone kalmış.
Kıssadan pay Oedipus ve Antigon’un sefalet içindeki birlikteliği, ebeveyn çocuk bağlılığı, sevgi ve birliğin simgesi olmuş. Oedipus’unun kendini terk eden çocukları ise felaketler içinde sefil bir biçimde ölmüşler. Bu da anne-babanın sevgisinin kıymetini yansıtmakta, “eden bulur” kelamını doğrulamaktadır. İsmini bu mitolojik hikayeden alan Oedipus kompleksi Freud’a nazaran 4-5 yaş ortasındaki erkek çocuklarda, babayı kendine rakip olarak görerek, annenin gözdesi olma halinde davranış üslubunu açıklamak için kullanılmıştır.
