Dünya genelindeki sınıflamaya nazaran 294 tip baş ağrısı olduğunu belirten Prof. Dr. Derya Uludüz, “Dolayısıyla bu problemle gelen hastaya teşhis koymak hiç kolay değil” dedi ve en sık görülen ve sorun yaratan baş ağrılarına dikkat çekti.
Çabucak herkes hayatının muhakkak periyotlarında baş ağrısı çeker. Bu ağrılar bazen hafif seyrederken bazen de şiddetli olabilir. “Doğru teşhis için hastanın şikayetlerini yeterli dinlemek gerekir” diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz en sık görülen baş ağrısı tiplerini şöyle sıraladı…
Prof. Dr. Derya Uludüz
Küme baş ağrısı
Küme baş ağrısı çok şiddetli, kişiyi sıklıkla uykudan uyandıran, ‘hayatımın en şiddetli ağrısı’ dedirtecek kadar zorlayan ve erkeklerde daha fazla gördüğümüz bir ağrı tipidir. Çoğunlukla mevsim geçişlerini takip eder, sonbahar ve ilkbahar aylarında kümeler halinde gelir, haftalar aylar boyunca devam edebilir. Kümeler halinde geldiği için küme baş ağrısı ismini almıştır. Baş ağrısı o kadar şiddetlidir ki hastaya şiddet derecesini sorduğunuzda 10 üzerinden 10 puan verir. Kesin nedeni bilinmemekte, lakin bedenimizde biyolojik saatimizin bulunduğu hipotalamusta anormalliklerin rol oynadığı düşünülmektedir. Migren ağrısından farklı olarak besinlerden, hormonal değişikliklerden etkilenmez. Bununla birlikte küme atak periyodu başladığında alkol almak baş ağrısını tetikleyebilir. Sigara içmek bir öteki tetikleyicidir lakin tetiklemesine karşın sigarayı bırakmak ağrı ataklarını etkilemez. Ailenizde küme baş ağrısı varlığı da riski artırabilir. Bu bireyler sıklıkla mükemmelliyetçi, huzursuz, öfkeli, narsistik özellikler gösterirler. Bu baş ağrısında tedavi başka baş ağrılarına nazaran farklılık gösterir, atak sırasında yüzde 100 oksijen solunması atağın geçmesini sağlar. Saf oksijen inhalasyonu birinci basamak tedavi olarak kabul edilmesine karşın, maalesef acil koşullarında atlanabilmekte, ataklar migren ile karıştırılabilmekte ve hastalar yetersiz tedavi alabilmektedir.
Migren
Migren, genetik olabildiği üzere hudut sistemi sıkıntılarıyla da ilgili olabilir. Erkeklere oranla bayanların migrene yakalanma riski üç kat daha fazladır. Başın derinlerinden vuran ağır bir ağrıdır. Günlerce sürebilen bu ağrı, günlük rutininizi sürdürme hünerinizi besbelli bir formda kısıtlayabilir. Migren, zonklayan bir ağrıdır ve çoklukla tek taraflıdır. Migreni olan beşerler çoklukla sese ve ışığa karşı hassastır. Mide bulantısı ve kusma da görülebilir. Tedaviye yanlışsız başlanabilmesi için hastanın mevcut hormonal durumunun detaylı olarak kıymetlendirilmesine gereksinim vardır.
Hipertansiyon baş ağrısı
Hipertansiyon baş ağrısı aslında sandığımızdan daha sıklıkla karşımıza çıkan fakat çarçabuk atlanabilen bir tablodur. Hali hazırda kıymetli bir yakınmayla kendini aşikâr etmeyen hipertansiyon toplumda maalesef sık. Tabip olarak teklifimiz 40 yaşından sonra tertipli olarak sık aralıklarla tansiyon denetimi yapılmasıdır. Çünkü çok yüksek düzeylere çıkmadıkça yakınma vermez ve hastalarda yalnızca baş ağrısı olduğunda da atlanabilir. Hipertansiyon baş ağrısı ekseriyetle tansiyon bedeliniz 140/90’ın yüzde 20 üzerinde olduğunda yahut birdenbire düştüğünde dikkatimizi çeker. Kişi tansiyonu 140/90 olana kadar çok yakınma hissetmeyebilir. Lakin bu pahanın birdenbire yüzde 20 üzerine çıktığında baş ağrısını hisseder. Beyin sıhhati için kan basıncı aslında yaşa nazaran değişir. 70 yaş altında beklediğimiz amaç kıymet 120/80 iken 70 yaş üzerinde 130/85 tolere ediyor ve 140/90 ve üzeri ise tansiyon ilacı başlıyoruz lakin çok süratli halde tansiyon düşürmek beyin için sağlıklı bir yaklaşım değildir.
Trigeminal nevralji
Trigeminal nevralji halk ortasında “çıldırtan ağrı” olarak bilinen ve şimşek çakması hissi olarak nitelendirilen ağrıların en şiddetli olanıdır ve 50 yaşın üstündeki şahıslarda görülme mümkünlüğü daha yüksektir. Nevralji, hududun kendisinin ağrı duyması manasına gelir, fakat başka ağrılardan çok daha farklı ve şiddetlidir, zira sonlar duyuyu ve hisleri beyne götüren yapılardır. Trigeminal nevralji, ismini etkilendiği huduttan alır. Trigeminal hudut, beyin soğancığından çıkar ve öne yanlışsız üç kollu bir formda gelerek yüzümüzün bütün duyusunu algılar. Bu yüzden trigeminal nevralji ağrıları da genelde alt ve üst çenede, göz üstünde ve bazen burun etrafında hissedilir. Ağrı saniyeler sürer (çok şiddetli hastalarda dakikaları bulabilir). Günde tekraren tekrarlar. Yüzün bir yarısında elektrik çarpması formunda ve çok şiddetlidir. Bilhassa konuşmak, yemek üzere aktivitelerle trigeminal sonu çalıştırdığımızda tetiklenir. Elektrik çarpması gibisi ağrıya dönüşmeden evvel daima ağrı ve yanma hissine neden olur. Yanak, çene, diş, diş etleri, dudaklar yahut daha az sıklıkla göz ve alında hissedilebilir. Ağrı tek bir noktaya odaklanır yahut vakitle daha sık ve ağır hale gelir. Trigeminal nevralji bilhassa yaşlılarda görülür. Bir trigeminal nevralji hastası ile karşılaşınca, birinci yapılması gereken ağrının ne kadar şiddetli olduğunu belirlemektir. Şayet ağrı hafifse, tetikleyen faktörler denetim altına alınabilir. Mesela uykunun tekrar tertibi, gerilim denetimi ve tansiyon denetimi yapılır. Ek olarak, beyne ağrı sinyallerini azaltacak ilaç tedavisine başlanabilir. Ancak son yıllarda şanslıyız ki çok daha tesirli tedavi seçeneklerimiz var. Burundan ve bazen ağız içinden girilen özel bir aygıt ile ağrı hudutları bloklanarak hasta yüksek oranda düzelebilmektedir. Tekrar de cevap alınamayan şiddetli hastalarda cerrahi müdahaleler gerekebilir. Lakin sonu zedeleme riski vardır.
