Günümüzde tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de ölümlerin birincil nedeni kalp-damar hastalıklarıdır.
Kalp ve damar hastalıkları hayat şekli değişiklikleri ve sağlıklı beslenmeyle önlenebilen ve oluştuktan sonra bile tıbbi beslenme tedavisi ve yeniden ömür stilindeki değişikliklerle iyileştirilebilen bir sıhhat sıkıntısıdır.
Kalp ve damar hastalıklarının en önemli nedenleri ortasında hipertansiyon (yüksek tansiyon), kanda artmış LDL-Kolesterol (kötü kolesterol, düşük dansiteli lipoprotein) ve trigliserit (TG) seviyeleri, düşük HDL-Kolesterol(İyi kolesterol, Yüksek Dansiteli lipoprotein) seviyeleri, sigara, diyabet(şeker hastalığı) ve şişmanlık bulunmaktadır
Tahminen de hakkında çok fazla şey bilmediğimiz ancak çok da işittiğimiz bir kavram olan “Kolesterol”e biraz fazla yer ayırmakta yarar var;
Kolesterol tüm hücrelerimizde bulunan ve besinlerden da alınan mumsu yapıda yağ gibisi bir husustur. Kolesterolün büyük bir kısmı bedende üretilirken bir kısmı da diyetle birlikte hayvansal kaynaklı besinlerden gelmektedir. Kolesterol, kanda çözülebilmesi ve taşınabilmesi için karaciğerimizde lipoproteinlerle birleşir ve bu halde paket halinde taşınır. İşte bu kolesterolü dokulara taşıyana LDL-Kolesterol, dokulardan kana taşıyana da HDL Kolesterol denmektedir. Yüksek LDL-Kolesterol seviyeleri uzun vadede varsa yüksek tansiyon, sigara, alkol tüketimi üzere etkenlerle birleşip yıpranmış damarlarda birikerek damarlarda daralma ve tıkanmalara neden olabilmektedir.
Pekala kandaki kolesterol neden yükselir? Kalıtım, beslenme alışkanlıkları ve besin çeşitleri, gerilim ve şişmanlık üzere faktörler nedenler ortasındadır. Kolesterole hassas bireylerde yüksek hayvansal besin içerikli bir diyet toplam kolesterolü ve LDL yi değerli derecede yükseltirken yeniden diyetle alınan toplam yağ da bu yükselmeye değerli bir katkıda bulunur. Önleyici ve güzelleştirici faktörleri şöyle sıralamak mümkün:
1. Diyetinizdeki yağ oranını azaltın
Yağda kızartmalar yerine ızgara ve haşlama üzere usulleri tercih edin. Doymuş yağ içeren yiyecekleri(Et, süt, kaymak, krema vb.) doymamış yağ içeren yiyeceklere (zeytinyağlılar, ceviz, fındık vb.) tercih edin Bu hem kolesterol alımını azaltacak hem de düşük yağ içeren bir beslenme örüntüsü oluşturacaktır.
2. Posa tüketiminizi artırın.
Yüksek oranda lif(posa) içeren bir diyetle kalp hastalıkları riski bakımından aksi bir orantı bulunmaktadır. Sofranızda kurubaklagiler, meyve-sebzeler ve tam tahıllı ürünlere (kepekli ekmek, makarna, kepekli pirinç, bulgur vb.) kesinlikle yer verin. Kabuğuyla yenen meyvelerin kabuğunu soymayın.
3. Fizikî aktivitenizi artırın.
Fiziksel aktivite, harcanan enerjiyi arttırarak kalori istikrarını ve münasebetiyle kilo denetimini de sağlamaya yardımcı olur. Tıpkı vakitte HDL-Kolesterol seviyesini de yükselterek kalp sıhhatini olumlu tarafta tesirler.
4. Kan basıncını denetim altına alın.
Eğer yüksek tansiyonunuz varsa tuz ve tuzlu besinlerden uzak durmak ve potasyumdan güçlü bir beslenme tertibi sunan zerzevat ve meyve tüketimini artırmak tansiyon istikrarını sağlamak için çok değerlidir.
5. Kilo denetiminizi sağlayın.
Yüksek beden yükleri ebediyen kronik hastalıklar için kıymetli bir risk faktörü olmuştur. Beden yükünüz yüksek ise bir diyetisyenden yardım alın ve fizikî aktivitenizi arttırın. Böylelikle hem yağlarınızı yakın hem de kalbinizi koruyun.
Bunlara ek olarak elbette sigara ve alkol tüketimin de büyük risk faktörleri olduğunu unutmayalım. Âlâ bir beslenme alışkanlığının fakat ve lakin yeterli ve sağlıklı bir ömür biçiminin bir ayağı olabileceğini unutmadan yanlış alışkanlıklarımızı ve eksiklerimizi lütfen gözden geçirelim. Afiyetle.
